Glavni inspektor Ministarstva unutrašnjih poslova /MUP/ Republike Srpske za istrage krivičnog djela ratnog zločina Simo Tuševljak ističe da je u Sarajevu bilo više od 160 logora gdje su privođeni i zatvarani Srbi u proteklom ratu, ali da za strašne sistematske zločine, koje je MUP Srpske istražio i izvještaje podnio nadležnim tužilaštvima, do danas gotovo niko nije odgovarao.

Tuševljak kaže da je više od 5.000 logoraša bilo samo u velikim sarajevskim logorima, a kroz mnogobrojne manje logore prošlo je nebrojeno Srba.

- Mjesta pritvaranja su podrumi stambenih zgrada, gdje su ljudi izvođeni iz svojih stanova i tu odvođeni, mučeni i maltretirani. Mjesta pritvaranja su i komande policijskih stanica u Sarajevu. Sve redom je korišteno za zatvore, sve do velikih zatvora kao što su Centralni zatvor, `Viktor Bubanj`, Željezničko-tehnička škola u Sarajevu, Hrasnica, Tarčin... - navodi Tuševljak.

On ističe da je malo zgrada u Sarajevu i mjesta u kojima nisu, od 1992. godine do kraja rata, zatvarani Srbi.

- Već na početku rata, 1992. godine, svi Srbi koji su radili u Sarajevu vrlo brzo su dobijali otkaze u preduzećima. Bilo je puno političkih radnika zaposlenih i u opštinama, u gradskoj Skupštini i u svim drugim organima koji su ekspresno gubili poslove i pozicije. Uručivani su im otkazi ili su ih dobijali bez njihovog prisustva. Dobijali su ih i zbog toga što fizički, usljed ratnih dejstava, nisu mogli da dolaze na posao, dok bez posla nisu ostajali ljudi druge nacionalnosti. Jedini razlog za otkaz bilo je to što su Srbi - navodi Tuševljak.

Ugledni Srbi ubijani, protjerivani i maltretirani

Tuševljak ističe da su i medicinski radnici koji su radili u sarajevskim zdravstvenim ustanovama zatvarani, maltretirani, progonjeni i smjenjivani sa svojih funkcija.

- Tako je bilo i na Medicinskom fakultetu u Sarajevu i u Bolnici Koševo, Klinici za akušerstvo... Postoji niz imena i izjava doktora koji su završavali po logorima - ističe Tuševljak.

On podsjeća na profesora doktora Milutina Najdanovića, koji je ubijen odmah na početku rata i nikada nije otkriveno ko ga je i prema čijem nalogu ubio.

- Znamo za ranjavanje profesora Žarka Mijativića, za profesora Borišu Starovića, profesora Nemanju Veljkova i niz značajnih imena. Više od 400 ljekara, zdravstvenih radnika je protjerano iz Sarajeva i nije im omogućeno da rade svoj posao. I to je bio jedan od načina kojim je planski i sistematski vršeno iskorjenjivanje Srba u Sarajevu - napominje Tuševljak.

Gotovo niko nije odgovarao

Tuševljak podsjeća da su nad sarajevskim Srbima činjeni strašni sistematski zločini koje je MUP Republike Srpske istražio i izvještaje podnio nadležnim tužilaštvima, ali da do danas za te zločine gotovo niko nije odgovarao.

Tuševljak za Srnu navodi da je MUP Srpske, odmah po saznanju da se vrše krivična djela ratnog zločina po Sarajevu nad Srbima, počeo sa istragama tih krivičnih djela, da ih dokumentuje i uzima izjave od svjedoka koji su izlazili iz Sarajeva i govorili o tim zvjerstvima.

On naglašava da su dokumentovana i krivična djela na teritoriji koja je bila pod kontrolom Vojske Republike Srpske gdje su svakodnevno bili svjedoci granatiranja civilnih naselja u kojim su stradale civilne žrtve, te snajperskih djelovanja po rubnim područjima usljed kojih su stradale žene, djeca i starci.

Tuševljak dodaje da je snajpersko djelovanje vršeno i po Vogošći, Grbavici, Ilidži i svim opštinama tadašnjeg Srpskog Sarajeva, te da su po tim opštinama djelovali i teška artiljerija, "brauning" i sva raspoloživa oružja i oruđa.

On navodi da su revnosno podnosili službene izvještaje tadašnjim tužilaštvima, ili vojnom ili civilnom, u zavisnosti od toga koje je od njih bilo nadležno za istraživanje ovih krivičnih djela.

Tuševljak ističe da je MUP Srpske 2004. godine formirao tim koji je imao zadatak da isključivo istražuje krivična djela ratnog zločina počinjena nad Srbima u Sarajevu.

- Rezultat tog rada su podnesena 244 službena izvještaja ili krivične prijave koji se odnose na zločine počinjene nad Srbima u Sarajevu protiv 1.400 lica - precizira Tuševljak.

Gotovo svi zločini nad Srbima Sarajeva "A" kategorije

On navodi da su svi izvještaji dostavljeni Okružnom tužilaštvu u Istočnom Sarajevu ili Tužilaštvu BiH na postupanje, te podsjeća da je Haški tribunal odredio "Pravila rimskog puta" i da je domaćem pravosuđu bilo zabranjeno da procesuira krivična djela ratnog zločina dok predmeti ne dođu na ocjenu u Hag.

- Kada govorimo o zločinima počinjenim nad Srbima, ti predmeti koji su otišli u Hag uglavnom su tamo i `zaspali`. Malo njih je pregledano i određeno koje su kategorije i svi su ti predmeti po zatvaranju Haškog tribunala 2003. vraćeni novoformiranom Tužilaštvu BiH - ističe Tuševljak.

On podsjeća da je novoformirano Tužilaštvo BiH prvo radilo prema prvoj Strategiji za procesuiranje predmeta ratnih zločina, da je Tužilaštvo BiH ocjenjivalo stepen osjetljivosti predmeta i da su one predmete koje su ocijenili da su visokoosjetljivi zadržavali za sebe, te da su u Strategiji iz 2008. godine dali sebi rokove do kada će ti predmeti biti završeni.

- Mnogi od tih predmeta, kada govorimo o zločinima počinjenim nad Srbima u Sarajevu, ušli su u kategoriju `A` i ocijenjeni su kao visokoosjetljivi i da trebaju da budu završeni do 2015. godine. Pokazalo se da ta strategija nije realizovana ni u najmanjjoj mjeri kada je riječ o srpskim žrtvama. Pokazalo se da su oni predmeti koji su se odnosili na Sarajevo, takođe, negdje ostajali po strani - ističe Tuševljak.

Tužilaštvo za komandnu odgovornost nije podizalo optužnice

On dodaje da je Tužilaštvo BiH podiglo optužnice za određeni broj lica i da se uglavnom radilo o licima koja su bila neposredni izvršioci krivičnih djela, iako je u svim predmetima jasno određena bila i komandna odgovornost lica koja su počinila krivična djela.

- Zločini koji su činjeni po Sarajevu - činjeni su planski i sistematski. Nije slučajno neko odvođen, nisu slučajno formirani `sabirni centri` za Srbe. Ti sabirni centri bili su `Viktor Bubanj`, Centralni zatvor, u Pazariću, u Hrasnici... - navodi Tuševljak.

Tuševljak podsjeća da su se "sabirnim centrima" zvali i ustaški logori u Drugom svjetskom ratu.

- To pokazuje i dokumentacija Srba koji su izlazili iz Sarajeva i zajedno sa sobom nosili i potvrde u kojima piše da su ta lica puštena iz sabirnog centra ili `sabirališta` za Srbe. Tužilaštvo BiH je izdvojilo samo određeni broj izvršilaca i do današnjeg dana komandno niko nije odgovarao - upozorava Tuševljak.

Jedina komandna odgovornost tretirana je u vezi sa logorom "Silos", podsjeća Tuševljak i dodaje da je oborena prvostepena presuda i da je predmet vraćen na ponovno suđenje.

- Ne znamo koji će biti konačni ishod tog predmeta. Takođe, iako postoji niz dokaza o počinjenim strašnim zločinima u logoru `Viktor Bubanj`, silovanjima žena i drugim krivičnim djelima, taj predmet, gdje su tri lica osumnjičena, takođe, nije dobio krajnji sudski epilog - ističe Tuševljak.