Petar Bojović je bio mnogo toga - vojnik koji nije želio da se bavi politikom, vojskovođa koji nije napuštao svoje ratnike, čovjek privržen porodici, strog prema svima, a najviše prema sebi, zaboravljeni heroj... U nizu od samo četiri srpska generala koji su dobili čin vojvode, bio je posljednji kome je ova počast dodjeljena, a i najmlađi.

Petar Bojović još jedna je legenda iz srpske junačke istorije. Karijeru je započeo kao konjički oficir, ali je sticajem okolnosti početkom 20. vijeka prošao u pješadiju.

Bio je najbolji u 12. klasi Artiljerijske škole Vojne akademije. Kada je njegova vojna karijera krenula uzlaznim putem, najveći dio vremena tokom ratova proveo je u štabu Vrhovne komande.

Bojović se tokom Prvog balkanskog rata najviše istakao tokom Kumanovske i Bitoljske bitke poslije kojih je dobio čin generala. Po okončanju Prvog balkanskog rata, na njegov prijedlog, a uz podršku vojvode Putnika, sklopljen je savez sa Grčkom, kao protivteža opasnosti koja je tada dolazila od Bugarske.

U Drugom balkanskom ratu bio je načelnik Štaba Prve armije koja je odnijela pobjedu u bici na Bregalnici.

Vrijeme smrti i velike slave

Početak Prvog svjetskog rata Petar Bojović je dočekao kao komandant Prve armije. Učestvovao je u završnim operacijama Cerske bitke, ali je ubrzo ranjen na bojištu i zbog toga smijenjen sa mjesta komandanta.

Reaktiviran je 1915. godine kao komandant trupa Novih oblasti i tih dana, dok se srpska vojska povlačila prema Kosovu, upravo te jedinice su pružile veliki otpor neprijatelju prije nego što su se i same povukle.

Petar Bojović bio je u grupi čelnika ondašnje Srbije koji su smatrali da je povlačenje vojske preko Albanije jedino rješenje. U bezizlaznoj situaciji, smatrao je, bolje je povući se negdje i dobiti na vremenu dok se vojska ne oporavi i reorganizuje.

U tim najtežim trenucima, umjesto oboljelog vojvode Putnika, Bojović krajem decembra 1915. godine dolazi na mjesto načelnika štaba Vrhovne komande. Ovu dužnost vršio je do februara 1916. planirajući sve – od kontakata sa saveznicima, preko transporta brodovima, do izbora lokacije na Krfu i brigu o ranjenima.

I po povlačenju pred Bojovićem su bili teški zadaci. Jedan od njih bio je i komandovanje trupama na Solunskom frontu i to u saradnji sa Saveznicima. U operacijama na Kajmakčalanu, u jesen 1916. godine, Bojović je rukovodio ofanzivom srpske vojske koja je uz savezničku pomoć porazila bugarske jedinice kod Gorničeva i zauzela Kajmakčalan i Bitolj.

Po proboju Solunskog fronta za ratne uspjehe njegove Prve armije, general Petar Bojović je ukazom od 13. septembra 1918. unapređen u čin vojvode kao posljednji general unapređen u ovaj čin, nakon Radomira Putnika, Stepe Stepanovića i Živojina Mišića.

Sredinom septembra 1918. godine, Bojovićeva Prva armija je prva probila neprijateljske linije u bici kod Dobrog Polja, napredovajući duboko u okupiranu teritoriju dolinom Vardara prema Velesu. Tim prodorom bugarska vojska je razdvojena od njemačke i austrougarske, čime je praktično, izbačena iz rata.

Upravo armija kojom je komandovao Bojović bila je ta koja je oslobodila najveći dio Srbije, sam Beograd, pa i dalje – Banat, Srem, Bačku, Slavoniju i dobar dio Hrvatske.

Mirnodopski “rat” Petra Bojovića

Petar Bojović jedan je od najodlikovanijih srpskih vojskovođa u istoriji. Neka od najvećih počasti su Orden Jugoslovenske krune prvog reda, Orden Karađorđeve zvezde prvog reda i francuski Orden Legije časti. Uvršten je u red najvećih vojskovođa Prvog svjetskog rata i srpske ratne istorije.

Pa ipak, poslije Drugog svjetskog rata ni čin ni odlikovanja ostarjelom vojvodi nisu mnogo pomogli. Petar Bojović je okupaciju proveo u kućnom pritvoru koji je sam sebi nametnuo. Naime, nakon što je odbio da javno podrži okupacione vlasti između njega i Njemaca sklopljen je svojevrsan “dogovor” - nijedan nemački vojnik nikada neće preći prag Bojovićevog doma, dok se vojvoda bude držao toga da tokom čitavog trajanja okupacije ne napusti svoju kuću i vrt oko nje.

Petar Bojović tako je i dočekao oslobođenje i “nove vlasti” koje nisu imale mnogo razumijevanja za ostarjelog vojvodu.

Riječ je o priči koja nikada nije zvanično potvrđena. Nezvanično, ostarjeli, i u tom trenutku jedini živi vojvoda Srbije, Petar Bojović, postao je žrtva maltretiranja mladih komunista po oslobođenju Beograda 1944. godine. 

Ono što se zvanično zna je da je u novemru 1944. vojvoda Bojović pozvan da da iskaz i da je to saslušavanje trajalo puna tri dana. Za vojvodu koji je u tom trenutku imao punih 87 godina ovaj čin sigurno je bio neprijatan i u najmanju ruku, ponižavajući.

Nakon završetka saslušanja Bojović se vratio u svoju kuću i opet iz nje nije izlazio. Po svjedočenjima bliskog porodičnog prijatelja Koste Rakića tih mjeseci dogodio se jedan neprijatan incident. Naime, u dom Bojovića upala su dvojica pripadnika Narodno-oslobodilačke vojske Jugoslavije.

Nakon što su pronašli starog vojvodu, vrijeđali su ga i ponižavali i u jednom momentu oteli su mu sablju od koje se starac nikada nije odvajao. Čitavoj sceni prisustvovao je i vojvodin sin Dobrica koji se potukao sa jednim od uljeza. Sablja, kao i vojvodin kalpak tada su zauvijek nestali i danas se smatraju izgubljenim.

Vrlo brzo poslije ovog nemilog događaja, 19. januara 1945. godine vojvoda Petar Bojović preminuo je u svojoj kući u Beogradu. Uzrok smrti, koji je naveden u odgovarajućoj rubrici matične knjige umrlih pri Hramu Svetog Save na Vračaru, bilo je “obostrano zapaljenje pluća”. Bilo mu je 86 godina.

Petar Bojović sahranjen je u porodičnoj grobnici na Novom groblju u Beogradu 21. januara u prisustvu pravoslavnog sveštenika, u krugu najbliže porodice i prijatelja. Po svjedočenju Koste Rakića pogreb su, sa pristojne udaljenosti, sve vrijeme pažljivo pratila dvojica muškaraca obučena u kožne mantile tamne boje za koje su svi prisutni sa pravom pretpostavili da su bili pripadnici OZNA-e.

Nijedne novine, kao ni onovremeni Radio Beograd nisu javili za smrt proslavljenog borca.