Univerzitet u Istočnom Sarajevu sredinom ovog mjeseca proslavio je 31 godinu postojanja i rada, a na svečanoj akademiji povodom godišnjice dodijeljena su razna priznanja i zahvalnice pojedincima koji su u proteklom periodu pomagali razvoj Univerziteta, te onima koji su ostvarili uspjehe.

Jedan od onih koji na najbolji način promoviše Univerzitet, ali i Elektrotehnički fakultet u Istočnom Sarajevu je svakako prodekan za nauku i preduzetništvo ovog fakulteta prof. dr Mladen Banjanin, jedan od dobitnika priznanja.

Naime, priznanje za ostvarene posebne rezultate u naučno-istraživačkom radu u 2022. godini dodijeljeno mu je za naučni rad pod naslovom „Experimental Registration and Numerical Simulation of the Transient Overvoltages Caused by Single Phase Intermittent Arc Earth Fault in 35 kV Network With Isolated Neutral“, objavljen u američkom naučnom časopisu „IEEE Transactions on Power Delivery“, a za portal „Katera“ otkriva da je to sam vrh u njegovoj stručnoj oblasti.

Osim toga, ovo je i prvi naučni rad autora sa Elektrotehničkog fakulteta u Istočnom Sarajevu objavljen u nekom od prestižnih „IEEE Transactions“ časopisa od obnove rada ovog fakulteta 1993. godine.

- Ovaj časopis se nalazi u citatnoj bazi „Web of science“ i vrednovan je kao vrhunski međunarodni naučni časopis. Ujedno je najpoznatiji, najcjenjeniji i najbolji od svih časopisa u kojima ja, kao neko ko se bavi elektroenergetikom, odnosno tehnikom visokog napona, mogu da objavljujem rezultate svojih istraživanja – rekao je on.

Foto: Fejsbuk

Ističe da je ideja o pisanju rada ponikla od saradnje sa privredom 2015. godine, kada ih je kompanija „Elnos“ iz Banjaluke kontaktirala radi rješavanja određenog tehničkog problema koji su imali na Hidroelektrani „Bočac“.

Rukovodilac terenskih istraživanja bio je Banjaninov tadašnji mentor profesor Milan Savić i oformljen je manji tim, među kojima je bio i Banjanin, koji je uradio mjerenja.

- Dali smo im sugestije kako da riješe problem i tu su se aktivnosti zaustavile. Ispitivanja su urađena na inženjerskom nivou, ali su ostale određene nejasnoće koje su zahtjevale detaljniju analizu. Zbog nedostatka vremena nisam se dalje bavio tom vrstom istraživanja, do pojave korona virusa u proljeće 2020. godine, kada sam se prisjetio tih rezultata i ispitavanja – priča naš sagovornik.

U jesen te godine odlučio se detaljnije pozabaviti rezultatima dobijenim na tadašnjim mjerenjima. Ubrzo je, kako objašnjava, shvatio da u specijalizovanim softverskim paketima ne može da reprodukuje te rezultate, da nedostaju neke „kockice“.

- Tada sam otišao u laboratoriju za visoki napon, koju imamo na našem fakultetu, i vršio sam određena, dosta složena mjerenja kako bih analizirao fizičku pozadinu procesa koji smo mi analizirali. Mi smo tada, ustvari, analizirali prenapone u 35 kV elektrodistributivnoj mreži sa izolovanom neutralnom tačkom, a koji su posljedica intermitentnog gorenja električnog luka. Ispostavilo se da se mora razviti model električnog luka sa malom i diskontinualnom strujom, da se ta vrsta električnog luka adekvatno modeluje kako bi se kroz proračune mogli dobiti rezultati koji odgovaraju mjerenjima – objašnjava Banjanin.

Banjanin je, uz pomoć mentora i koautora profesora Savića, razvio navedeni specifični model električnog luka.

- Taj model je inkorporiran u specijalistički softverski paket EMTP-ATP i u njemu smo izvršili numeričke proračune i uspjeli smo da dobijemo talasne oblike prenapona koji su, praktično, identični onima koje smo mjerili na terenu. To je potvrdilo tačnost našeg modela sistema i modela električnog luka. Dobijen je jedan kompletan, kvalitetan naučni članak koji opisuje laboratorijska ispitivanja prirodne pojave, realna mjerenja na terenu, te numerički model tog sistema koji je realizovan u specijalizovanom programskom paketu – rekao je on.

Foto: Ustupljena fotografija

Prema njegovim riječima, ispitivanja su trajala oko pola godine, nakon čega je rad poslan na recenziju, koja je bila vrlo ozbiljna. Dodaje da su recenzenti pitanjima i komentarima dali doprinos i natjerali ga da još dublje uđe u analize i procese. Rad je u ljeto 2021. godine objavljen u elektronskoj verziji, a naredne godine je štampan.

Banjanin naglašava da je objavljivanje ovog rada, kao i mnogih drugih, dokaz da se na ovom fakulteti školuju kvalitetni kadrovi, kao i da fakultet posjeduje izuzetno kvalitetnu laboratorijsku opremu, ističući da je jedna od najboljih na prostorima bivše Jugoslavije.

- Fakultet ima sopstveni kadar, sa nekoliko eminentnih profesora sa drugih fakulteta koji dolaze i daju svoj doprinos razvoju nauke. Imamo kolege koje se aktivno i vrlo kvalitetno bave naukom, a istakao bih prof. dr Mirjanu Maksimović, koja je među dva odsto najcitiranijih naučnika u svijetu – rekao je on.

Podsjetio je i da Elektrotehnički fakultet organizuje Međunarodni naučno-stručni simpozijum „Infoteh Jahorina“, kao i da se radovi objavljeni na „Infotehu“, mogu objaviti i u bazi „IEEE Xplore“, a automatski se preuzimaju i bivaju prepoznatljivi i u „SCOPUS“ bazi međunarodnih naučnih radova. To, uz doprinos drugih članica Univerziteta, poboljšava poziciju Univerziteta na međunarodnim rang-listama univerziteta.

- Takođe, od 2017. godine, Elektrotehnički fakultet izdaje časopis „International Journal of Electrical Engineering and Computing“ sa dva izdanja godišnje. Realizovano je mnogo naučnih i stručnih projekata, među njima i evropskih projekata, sa kojih dobijamo značajna iskustva, ali i opremu. Osim toga, mnogi naši nastavnici i saradnici išli su na prestižne evropske univerzitete, sa kojih su donijeli nove prakse i znanja – nabrojao je on, kako kaže, samo neke od aktivnosti na Elektrotehničkom fakultetu.

Foto: Ustupljena fotografija

Jedan od problema sa kojim se ovaj fakultet susreće jeste, kako objašnjava Banjanin, neadekvatna podrška naučnom radu od privrede.

Navodi da je važno da privreda i država uvide značaj podrške Univerzitetu i da se taj problem sistemski riješi.

- Za tehničke fakultete, saradnja sa privredom je izuzetno značajna. Za bavljenje naukom potrebni su realni problemi. Postoje državne institucije, kao što je „Elektroprivreda“ i njene članice, sa kojima bi saradnja mogla biti bolja. Mogli bismo, sigurno, za mnogo manja finansijska sredstva od drugih kompanija, da pokušamo riješiti probleme koje imaju na terenu. Na taj način bismo i mi usavršili obrazovni i naučni proces na našem fakultetu – rekao je on.

Za kraj našeg razgovora, Banjanin dodaje da je Univerzitet u državnom vlasništvu, te da je prirodno da se uspostavi saradnja sa kompanijama u državnom vlasništvu.

- Potrebno je krenuti od manjih i jednostavnijih problema kako bi se uspostavilo povjerenje. Mi bismo kroz svoje aktivnosti, znanje i profesionalizam dokazali da zaslužujemo mnogo više – poručio je on.