Na današnji dan, 30. decembra 1847. godine umro je Simeon Sima Milutinović Sarajlija, srpski pjesnik.
Sima Milutinović Sarajlija bio je srpski pjesnik i učitelj Petra II Petrovića Njegošev. Rođen je u pravoslavnoj trgovačkoj porodici u Sarajevu. Simov otac, Milutin, oženio se Anđelijom Srdanovićevom, čuvenom sarajevskom ljepoticom, o čijoj su ljepoti narodni pjevači sačuvali spomen. Kad je izbila epidemija kuge, mali Sima je imao nepune dvije godine. Bjegunci su tražili sklonište u Bosni, a zatim su otišli u Brod i na kraju u Zemun. U Zemunu, on je počeo da pohađa školu, ali je nije završio. Zatim je u Karlovcima započeo gimnaziju, a završio u Segedinu. Nemirnog duha, Sima je prošao kroz mnoga zanimanja, a obišao je i mnoge krajeve od Vidina do Lajpciga, od Besarabije do Crne Gore. Otac i sin Simo učestvovali su u Prvom srpskom ustanku.
Sima je bio pisar u Praviteljstvujuščem sovjetu, u manastiru Blagovještenju i kod ustaničkih vojvoda. U Beogradskom Liceju je zamijenio Dositeja Obradovića kao učitelj. Učestvuje u ustanku protiv Osmanlija i biva zatočen zbog veze sa grčkom Heterijom u Vidinu. Bio je u izgnanstvu u Vidinu, radeći kao baštovan (bostandžija) i učitelj osnovne škole. Odlazi u Besarabiju da vidi izbjegle roditelje, a potom u Saksoniju u Lajpcig 1825. godine, gdje sluša filozofiju, čini poznanstva sa uglednim njemačkim književnicima, sa Geteom na primjer, i tom prilikom štampa svoj ep Serbijanku. Po povratku postaje prvi vaspitač Njegošev na Cetinju, a kasnije carinik, policajac, sekretar ministarstva i član apelacije. Bavio se pisanjem stihova, politikom, istoriografijom, lingvistikom, osnivanjem pivare i „vodolječilišta”. Dopisivao se sa Vukom. Umro je u Beogradu.
Najbolje i najveće njegovo djelo je epski spjev Serbijanka. Druga važnija djela su: Trojebratstvo i Trojesestarstvo, epske pjesme; Dika crnogorska, drama iz istorije Crne Gore, tragedija Obilić, jedna zbirka lirskih pjesama i dva istorijska spisa: Istorija Srbije, koja obuhvata samo vrijeme od 1813—1815. godine, i Istorija Crne Gore od davnih do novijeg vremena. Kao istoričar, Sima Milutinović nije strogo naučan i kritički duh, već piše na osnovu predanja, narodne pjesme i ličnog iskustva.
Milutinović je najplodniji i najraznovrsniji srpski pisac svoje generacije, podstrekač Njegoševog talenta i poslije Vuka najbolji poznavalac naše narodne poezije. On je bio snažan i intuitivan duh. Sam Njegoš mu je priznao „silni polet”. Ali on je jedan od onih „divljih genija“ koji nemaju upornosti i vedrine da u mučnoj borbi za izraz dođu do jasnosti i jednostavnosti. Za tako veliki poduhvat: da kroz bitne istorijske ličnosti, Obilića i Karađorđa, pjesnički uobliči čežnje i ideale nacije, njegov talenat nije bio u svemu dorastao, niti je izražaj bio savladan. Svojim velikim rodoljubljem, snažnim temperamentom i originalnošću, Milutinović je svojim savremenicima davao iluziju „bogom datog pjesnika“.
On nije zaslužio pohvale koje su mu romantičari činili, ali nije zaslužio ni odveć oštru kritiku od strane realističke škole. Milutinović je po Evropi sretao znamenite ljude i pjesnike, a zna se da se u Saksoniju upoznao sa Krugom, Gerhardom, Jakovom Grimom, Ulandom, čak i sa Geteom. I Gete, osjetivši da se pojavljuje jedna drukčija književnost i jedan zaboravljen narod napisao je pohvalu Simi Milutinoviću-Sarajliji, malom pjesniku iz velike narodne poezije i ne manje bune. A to znači mnogo: Sarajlija kao Njegošev učitelj okreće mu pogled i u svjetsku poeziju i svjetsku misao.
Priredio: Miomir Đurišić, Mitropolija crnogorsko-primorska, tekst iz 2021. godine
