Danas se navršilo 107 godina od rođenja blaženopočivšeg patrijarha srpskog Pavla, koji je bio omiljen u narodu i za života smatran svetim, a čije su poruke i danas aktuelne.

Na tronu Svetog Save kao patrijarh srpski proveo je 19 godina, a među narodom je bio veoma omiljen zbog skromnosti i istinoljubivosti, dok je u njegovo vrijeme osnovana Akademija Srpske pravoslavne crkve za umjetnost i konzervaciju, vraćena je vjeronauka u javne škole, a Bogoslovski fakultet u okrilje Univerziteta.

Izabran je 1. decembra 1990. godine za 44. patrijarha Srpske pravoslavne crkve /SPC/, naslijedivši na tom mjestu bolesnog patrijarha Germana, a ustoličen 2. decembra 1990. godine u Sabornoj crkvi Svetog arhangela Mihaila u Beogradu i tada je poručio da mu je jedini program rada Jevanđelje.

Patrijarh srpski Pavle preminuo je 15. novembra 2009. u 95. godini na Vojnomedicinskoj akademiji u Beogradu.

Prema sopstvenoj želji sahranjen je u manastiru Rakovica, gdje ga je na posljednji počinak ispratilo više od pola miliona ljudi. Grob blaženopočivšeg patrijarha Pavla danas posjećuju hiljade pravoslavnih vjernika.

Patrijarh Pavle je nakon smrti potomcima svog brata, kao najbližim srodnicima, ostavio samo budilnik i sat, dok će njegovim ordenjem, ali i pisanim djelima, koja već danas imaju neprocjenjivu vijednost koja se mjeri milionima evra, raspolagati SPC.

Lična biblioteka patrijarha Pavla pripala je Fondu Biblioteke Patrijaršije SPC i ima status kulturnog dobra, a čuva se u prostorijama konaka Manastira Svetog arhangela Mihaila u Rakovici.

Poruke blaženopočivšeg patrijarha Pavla, među kojim je najpoznatija “Budimo ljudi”, aktuelne su i danas i ne gube na snazi.

I danas se prepričavaju desetine događaja koji potvrđuju patrijarhovo podvižništvo, vjeru i privrženost i crkvi i narodu, a bio je poznat ne samo po svojoj mudrosti već i po skromnom životu koji je vodio – sam je kuvao, šio, popravljao cipele, vozio se tramvajem i nijedan fizički posao nije mu bio ni stran niti težak.

Nosilac je najviših crkvenih i državnih odlikovanja, bio je počasni doktor Bogoslovskog fakulteta i Akademije Svetog Vladimira u Njujorku. Govorio je grčki, ruski i njemački jezik.

Odlikovan je državnim Ordenom Nemanje prvog stepena, Ordenom Karađorđeve zvijezde prvog stepena i ruskim ordenom “Dostojanstvo” zbog “značaja koji je imao u danima iskušenja kroz koje su srpski narod i Crkva prošli”.

Patrijarh Pavle, čije je svjetovno ime bilo Gojko Stojčević, rođen je na veliki pravoslavni praznik Usjekovanje glave Svetog Jovana Krstitelja – 11. septembra 1914. godine u Kućancima, kod Donjeg Miholjca u Slavoniji.

On i brat Dušan su rano ostali bez oba roditelja, a brigu o njima preuzela je očeva sestra Senka, koju je patrijarh nazivao drugom majkom.

Osnovnu školu završio je u Kućancima, Nižu gimnaziju u Tuzli, gdje mu je školski drug bio Meša Selimović, dok je višu gimnaziju i šestorazrednu Bogosloviju završio u Sarajevu.

U Beogradu je 1936. godine upisao Bogoslovski fakultet, a vanredno je završio i više razrede Šeste beogradske gimnazije da bi mogao da upiše uporedo i Medicinski fakultet, na kojem je stigao do druge godine studija.

Završio je Bogoslovski fakultet u Beogradu, gdje ga je zatekao Drugi svjetski rat.

U proljeće 1942. godine njegov školski drug jeromonah Jelisej odveo ga je u Manastir Svete Trojice u Ovčaru, a od 1944. godine radio je kao vjeroučitelj i vaspitač u Banji Koviljači, u domu za djecu izbjeglu iz BiH.

Te godine je obolio od tuberkuloze. Odatle je, iz zdravstvenih razloga, otišao u manastir Vujan, u selu Prislonica, između Čačka i Gornjeg Milanovca, gdje je bio do 1946. godine i izliječio se od tuberkuloze.

Zamonašio se 1948. godine u manastiru Blagovještenje u Ovčarsko-kablarskoj klisuri i dobio ime Pavle, koje mu je dao iguman Julijan Knežević, a te godine je rukopoložen u čin jerođakona.

Bio je sabrat manastira Rača u Podrinju, a radio je i kao pomoćni nastavnik Bogoslovije “Svetog Kirila i Metodija” u Prizrenu. Jeromonah postaje 1954, ubrzo protosinđel, a 1957. godine arhimandrit. Od 1955. godine dvije godine je bio na postdiplomskim studijama u Atini.

Za episkopa raško-prizrenskog izabran je 29. maja 1957. godine i na Kosovu i Metohiji je proveo 33 godine.

Posjetio je brojne pravoslavne crkve – carigradsku, aleksandrijsku, jerusalimsku, rusku, bugarsku, rumunsku, grčku, gruzijsku, kao i srpske eparhije i parohije u Americi, Kanadi, Australiji, Mađarskoj i Rumuniji.

Tokom posjete Rusiji u januaru 2002. godine patrijarhu Pavlu su uručene dvije značajne nagrade – Međunarodnog fonda za unapređenje jedinstva pravoslavnog naroda i Fonda Svetog apostola Andreja Prvozvanog.

Objavio je dvije knjige – “Pitanja i odgovori čtecu pred proizvodstvo” i “Devič, manastir Svetog Joanikija Devičkog”. Zaslugom patrijarha Pavla objavljeno je i dopunjeno izdanje “Srbljaka”.

Vlada Srbije je 13. januara 2005. godine imenovala patrijarha Pavla za počasnog predsjednika Fonda za Kosovo i Metohiju.

Neki od najpoznatijih njegovih izreka su “Čuvajte i neprijatelje svoje i molite se za njih jer ne znaju šta rade”, “Čuvajmo se od neljudi, ali se još više čuvajmo da i mi ne postanemo neljudi”, “Da je i svima nama, kao ljudima i hršćanima, jasno načelo da zlo dobra donijeti neće i da je krv ljudska hrana naopaka, stvari bi išle srećnije”.

Njegov citat je i: “Čovek ne može birati vreme u kojem će se roditi i živeti. Od njega ne zavisi ni od kojih roditelja, ni od kog naroda će se roditi, ali od njega zavisi kako će on postupati u datom vremenu: da li kao čovek ili kao nečovek, bez obzira na to u kojem narodu i od kojih roditelja”.

Patrijarh Pavle je rekao: “Kad se čovek rodi, celi svet se raduje, a samo on plače. Treba živjeti tako da, kad umre, celi svet plače, a samo on se raduje”, “Čovek je jači mrtav nego nečovek živ”, “Ne branimo se od tuđeg zla, zlom u sebi”, “Prava ljubav je jedino kada ljubav ne traži svoje. Kada voliš nekog bez ikakve logike. To je i prava sloboda. E zato sam hrišćanin”, “Proći će sve, ali duša, obraz i ono što je dobro ostaje zauvek”.