Na pragu nestajanja je čak trećina lokalnih zajednica u Srpskoj zbog veoma loše demografske slike, upozorili su revizori u najnovijem izvještaju u kojem su analizirali pronatalitetne mjere opština i gradova tokom proteklih pet godina.
U Srpskoj postoje 64 lokalne zajednice, a revizori u republičkoj Glavnoj službi za reviziju naglašavaju da je u 23 pretežno rubne i teritorijalno naslonjene opštine uz entitetsku liniju, koje su mahom nastale dijeljenjem prijeratnih opština upitan demografski oporavak.
- Njihov demografski kapacitet veoma je skroman zbog malog broja stanovnika i živorođene djece godišnje, starosti stanovništva, posebno ženskog dijela, te prisutnih migracija - navode revizori.
Kada je riječ o pronatalitetnim mjerama koje su sprovođene, revizori navode da one nisu uspjele značajnije da podstaknu rađanje koje bi doprinijelo lokalnom, a posljedično i prostom obnavljanju stanovništva na nivou Srpske.
- Od 2016. do kraja 2021. godine izdvojeno je 190,3 miliona KM od strane svih opština i gradova za pronatalitetne mjere. Više od 80 odsto toga iznosa otišlo je na subvencije i sufinansiranje vrtića. Ta mjera uvedena je 80-tih godina u “bivšoj državi”, pa možemo zaključiti da opštine i gradovi u prethodnih pet godina nisu izdvojili značajan iznos novca na uvođenje novih pronatalitetnih mjera - navedeno je u izvještaju.
Revizori navode da su mjere pronatalitetnog karaktera na lokalnom nivou uglavnom bile rezultat ad hok pristupa bez adekvatnih analiza.
- Nisu jasno definisani ciljevi koje žele postići. Pored toga komunikacija unutar i između jedinica lokalne samouprave, kao i između republičkih institucija nadležnih za demografska pitanja nije bila na zadovoljavajućem nivou - navedeno je u izvještaju.
Opštine u kojima je upitan demografski oporavak
Šekovići, Petrovo, Kostajnica, Osmaci, Ribnik, Čajniče, Vukosavlje
Pelagićevo, Donji Žabar, Han Pijesak, Ljubinje, Novo Goražde, Oštra Luka, Trnovo, Berkovići, Kalinovik, Krupa na Uni, Istočni Stari Grad, Jezero, Petrovac, Istočni Mostar, Kupres, Istočni Drvar
Revizori su se osvrnuli i na demografsku statistiku Srpske iz ranijeg perioda, a u izvještaju je navedeno da nijedna lokalna zajednica od 1996. godine nije imala u kontinuitetu pozitivan prirodan priraštaj niti stopu ukupnog fertiliteta od 2,1 djeteta po ženi koja obezbjeđuje prosto obnavljanje stanovništva.
- Negativan prirodni priraštaj u 1996. godini imala je 31 lokalna zajednica, odnosno skoro polovina. Od te godine, nijedna lokalna zajednica nije u kontinuitetu imala pozitivan prirodni priraštaj, a skoro četvrtina je imala negativan prirodni priraštaj u proteklih 25 godina - navedeno je u izvještaju.
Podvlače i da je nizak nivo nataliteta u protekle dvije decenije ostavio posljedice pa se postavlja pitanje ko će rađati djecu u Srpskoj u narednih 20 godina jer se učešće fertilnog kontingenta u ukupnom stanovništvu Republike Srpske iz generacije u generaciju značajno smanjuje.
Demograf Stevo Pašalić podvlači da je još ranije upozoravao da novčane mjere neće doprinijeti podsticanju rađanja.
- U svijetu je dokazano da su te mjere bez efekta. Novčana davanja ne rješavaju ova pitanja, iako dobro dođu. Nikoga 500 maraka za novorođeno dijete neće stimulisati da ponovo rađa. Pored toga, nemamo sistemski uređene i koordinisane mjere - rekao je “Glasu” Pašalić.
Naglasio je da je stanje loše, ali da je korjenitim promjenama u svim područjima moguće podstaći rađanje u Srpskoj i samim tim poboljšati njenu demografsku sliku.
Piše: Marijana Miljić Bjelovuk
