Broj povreda na radu, kako lakših i težih, tako i onih sa smrtnim ishodom u Republici Srpskoj, uprkos mjerama nadležnih, i dalje ide uzlaznom putanjom, a koliko je ovaj problem uzeo maha, najbolje govori podatak da je zbog ozljeda na radnom mjestu 65.907 dana potrošeno na bolovanja.
Ti alarmantni podaci navedeni su u izvještaju revizije učinka "Mjere i aktivnosti zaštite na radu", koji je objavila Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske. Revizijom je obuhvaćen period od 2021. do 2024. godine. Zaključak revizora je da mjere i aktivnosti nadležnih institucija za zaštitu na radu nisu doprinijele smanjenju broja povreda.
- Mjere i aktivnosti iz Strategije zaštite na radu od 2021. do 2024. godine realizovane su manjim dijelom. S druge strane, novac za realizaciju mjera i aktivnosti zaštite na radu planiran je nesrazmjerno - naveli su revizori.
Utvrdili su i da pravni okvir zaštite na radu ne omogućava jedinstveno postupanje pri identifikaciji, klasifikaciji i verifikaciji povreda na radu, dok ljudski resursi zaštite na radu nemaju u potpunosti uspostavljenu organizacionu strukturu. Zakazala je, navode, i koordinacija između nadležnih institucija za zaštitu na radu i poslodavaca.
- Broj lakših povreda na radu u kontinuitetu raste brže od rasta broja zaposlenih, a broj težih i povreda sa smrtnim ishodom uz oscilacije takođe raste brže od rasta broja zaposlenih. Rast broja povreda na radu doveo je do povećanog odsustva zaposlenih sa posla, uticaja na radnu sposobnost, povećanih finansijskih izdvajanja, sudskih sporova, kao i drugih nepovoljnih posljedica - utvrdili su revizori.
U oblasti zdravstva je najizraženiji kontinuirani rast broja lakših povreda na radu, dok je u šumarstvu i drvnoj industrije najviše zastupljen rast broja težih povreda na radu i onih sa smrtnim ishodom.
Zaposleni u Srpskoj koji dožive povredu na radu koriste pravo na bolovanje koje do 30 dana utvrđuje porodični doktor, a kada privremena spriječenost za rad traje neprekidno duže od 30 dana, o bolovanju odlučuje prvostepena komisija Fonda zdravstvenog osiguranja.
- U posmatranom periodu od ukupnog broja zaposlenih kod poslodavaca u javnom sektoru obuhvaćenih uzorkom pokazuje da je 79 odsto zaposlenih koristilo bolovanje zbog povreda na radu. Bolovanje je u posmatranom periodu trajalo 65.907 dana. Za čak 63 odsto povećan je broj dana na bolovanju zbog povreda na radu u 2024. u odnosu na 2021. godinu - piše u izvještaju.
Revizori su otkrili i da profesionalna oboljenja i oboljenja u vezi sa radom u posmatranom periodu nisu prijavljivana, dok sa druge strane i prijavljivanje povreda na radu nije vršeno blagovremeno.
- Nije uspostavljena funkcionalna baza podataka o povredama i oboljenjima na radu, a evidencije koje vode institucije javnog sektora i poslodavci nisu u potpunosti pouzdane i kompletirane. O mjerama i aktivnostima zaštite na radu nadležne institucije uglavnom ne izvještavaju Vladu, kao ni poslodavci iz javnog sektora nadležne - stoji u izvještaju.
Revizori su napisali i preporuke za nadležne kako bi stanje u ovoj oblasti bilo unaprijeđeno, a da bi to bilo postignuto, Ministarstvo rada i boračko-invalidske zaštite treba da izradi novu strategiju zaštite na radu i akcioni plan za njenu realizaciju.
- Takođe, treba da uspostave centralni registar podataka o povredama i oboljenjima na radu, ali i organizuju evidenciju i izvještavanje kod poslodavaca - stoji u preporukama.
Poslodavci u javnom sektoru treba, između ostalog, da inoviraju interna akta radi efikasnije realizacije mjera i aktivnosti zaštite na radu, ali i da blagovremeno prijavljuju povrede i oboljenja na radu.
Hitno djelovati
Savez sindikata Republike Srpske nedavno je organizovao panel-diskusiju pod nazivom "Zaštita na radu i mediji u Republici Srpskoj, stanje, problemi i perspektive" sa koje je poručeno da je hitno potrebno unaprijediti oblast zaštite zdravlja radnika.
- Ova oblast je skrajnuta i učinićemo sve da je vratimo na mjesto koje joj pripada. Tražimo izmjenu niza zakonskih propisa. Za devet mjeseci ove godine smrtno je stradalo 12 radnika. Potrebno je pooštriti i kazne u ovoj oblasti - rekao je tada predsjednik Saveza sindikata Goran Stanković.
Savez sindikata pokrenuo je i inicijativu da svi radnici u Srpskoj imaju obavezne preventivne sistematske preglede, ali i da Republika Srpska dobije registar povreda na radu.
