Karcinom grlića materice svake godine u Bosni i Hercegovini ugasi oko 130 života, dok u istom periodu od ove bolesti oboli 300 žena, podaci su nadležnih instituta za zdravlje dva entiteta.

Iako podizanje svijesti o ovom karcinomu traje tokom cijele godine, od 20. do 26. januara se stavlja poseban akcenat na ovu temu jer se obilježava Evropska sedmica prevencije raka grlića materice. U Evropi svake godine zbog ove bolesti umre više od 28.000 žena.

Za ovu bolest se sa sigurnošću zna da se može preventivnim pregledima spriječiti, a iz klinike "Medico S" iz Banjaluke ističu da je prevencija pola zdravlja.

- Karcinom grlica materice je zloćudan tumor koji nastaje kada se neke ćelije grlića materice izmijene i počnu da se nekontrolisano umnožavaju. Najčešće se javlja između 35. i 50. godine života - navode oni.

Simptomi koji upozoravaju na postojanje mogućeg problema su krvarenje u toku i nakon seksualnog odnosa, krvarenje između dvije menstruacije, produženo krvarenje, krvarenje nakon menopauze, pojačani vaginalni sekret i pored primanja terapije, kao i ponovljena ranica ili oštećenje sluznice grlića.

Jedna od trenutno najefikasnijih mjera prevencije raka grlića materice, bolesti koja svake godine odnosi na hiljade života širom svijeta, prema riječima prim. mr sci. dr Vesne Ćurić, ginekologa u klinici "Medico S", jeste HPV vakcina.

- U našoj zemlji, situacija je alarmantna - tri žene nedjeljno izgube život zbog raka grlića materice, što nas obavezuje da učinimo više na polju prevencije i edukacije - kaže ona za "Nezavisne novine".

Kako dodaje, ova vakcina štiti od devet visokorizičnih tipova HPV-a, odgovornih za čak 90 odsto slučajeva raka grlića materice, ali i drugih bolesti, poput genitalnih bradavica i određenih karcinoma kod muškaraca i žena.

- Iako je vakcina najučinkovitija kod djevojčica i dječaka u uzrastu od devet do 14 godina, neophodno je nastaviti s vakcinacijom i u starijim dobnim grupama, uključujući mlade žene do 26. godine - objašnjava doktorica Ćurić.

Iako je ova vakcina dostupna u Srpskoj još od marta 2023. godine, broj onih koji su primili vakcinu nije na zavidnom nivou, a prema riječima Ćurićeve, od početka programa više od 3.200 osoba primilo je ovu vakcinu.

- Međutim, ovi brojevi su i dalje niski u poređenju s regionalnim zemljama, poput Slovenije i Hrvatske, gdje je obuhvat vakcinacije daleko veći. U Sloveniji, zahvaljujući sveobuhvatnom programu vakcinacije i skrininga, incidencija raka grlića materice svedena je na samo sedam slučajeva na 100.000 žena, što je jedan od najnižih nivoa u Evropi - ističe Ćurićeva za "Nezavisne novine" i dodaje da je edukacija ključna i to ne samo roditelja, već i cijele zajednice.

- Mnogi i dalje imaju predrasude ili nedostatak informacija o važnosti ove imunizacije. Potrebno je naglasiti da je vakcina u upotrebi 20 godina širom svijeta i da brojna istraživanja potvrđuju njenu sigurnost i efikasnost. Naša uloga kao zdravstvenih radnika je da osiguramo pravovremenu informaciju i motivišemo građane na vakcinaciju. Rak grlića materice je bolest koja se razvija tiho, često bez simptoma u početnim fazama, ali uz HPV vakcinu i redovne ginekološke preglede gotovo u potpunosti može biti spriječen - istakla je ona i pozvala sve roditelje da razmisle o imunizaciji svoje djece, kao i sve žene da se redovno kontrolišu.

- Prevencija je uvijek bolja od liječenja, a mi imamo mogućnost da rak grlića materice učinimo prošlošću - zaključuje doktorica Ćurić.

Iz Instituta za javno zdravstvo Republike Srpske za "Nezavisne novine" ističu da vakcinacija protiv humanog papiloma virusa, te skrining i liječenje prekanceroznih lezija predstavljaju dvije komponente strategije za prevenciju karcinoma grlića materice.

- HPV vakcine su bezbjedne i efikasne, o čemu svjedoče brojne studije i podaci iz zemalja koje su ranije započele sa vakcinacijom protiv HPV-a i značajno uticale na smanjeno obolijevanje od karcinoma grlića materice - ističu oni.

Kako dodaju, vakcinacija protiv HPV-a ima najveći efekat ako se sprovede prije nego što dođe do zaražavanja virusom, dakle prije polne aktivnosti.

- Iako se mogu vakcinisati i stariji, jer ne postoji gornja granica za vakcinaciju protiv HPV-a, efikasnost vakcine u sprečavanju nastanka karcinoma i kondiloma, koje izaziva devet tipova humanog papiloma virusa protiv kojih je vakcina namijenjena,  najveća je kada se primi u mlađoj dobi. U skladu s tim, vakcinacija se i preporučuje i obezbjeđuje upravo u dobi od 11 do 14 godina - objašnjavaju iz IZJZ RS.

Kada je riječ o FBiH, iz Zavoda za javno zdravstvo Federacije BiH za "Nezavisne novine" ističu da je za dvije godine sprovođenja imunizacije protiv HPV-a dato skoro 5.500 doza vakcina protiv HPV-a.

- Imunizacija protiv HPV-a i redovni preventivni pregledi su siguran način zaštite od karcinoma i bolesti uzrokovanih HPV-om - navode oni.