Sa džemom, sirom, čokoladom, posut bademima ili prazan, uz prvu jutarnju kafu ili bez nje, pojeden na ulici, benzinskoj pumpi, u lokalnoj pekari ili u najfinijem pariskom restoranu, kroasan je omiljeni doručak milionima ljudi širom svijeta. Nekrunisani kralj peciva, savršen spoj vazdušastog tijesta i hrskave korice, poznat je na svim meridijanima kao jedan od simbola francuske kuhinje. Krajnje ironično jer – kroasan uopšte nije izmišljen u Francuskoj!

Mnogi će vam reći da je kroasan više od „običnog“ peciva. On je izraz uživanja u životu, u malim stvarima i svakom zalogaju. Vrhunski trenutak čistog hedonizma u isto vrijeme uzvišen i dostupan svima. Savršeni predstavnik francuske kuhinje.

Čak je i njegovo ime savršeno u svojoj jednostavnosti – „croissant“ na francuskom znači „polumjesec“. Zašto se baš tako zove, jasno je svima koji su ikad vidjeli kroasan.

Upravo je njegov oblik i početak priče o ovom pecivu… a taj početak uopšte nema veze sa Francuskom!

Sloj legendi

Skidajući sloj po sloj sage o kroasanu, baš kao da skidamo slojeve njegovog lisnatog tijesta, doći ćemo do davnog pretka kroasana po imenu kipferl. A ovo pecivo nastalo je u Austriji i to, ako je vjerovati verziji koju je doktor Alfred Gotšalk objavio 1938. u kulinarskoj enciklopediji „Larousse Gastronomique“, u prilično neobičnim uslovima.

Po ovoj priči, kipferl, a samim tim i kroasan, svoje „rođenje“ duguje jednom ratu!

Tokom 17. vijeka bilo je više sukoba između Habzburške monarhije i Turske imperije, ali je najdramatičniji bio onaj iz 1683. godine kada su trupe sultana Mehmeda IV došle pred sam Beč i započele opsadu koja je potrajala skoro dva mjeseca. Vidjevši da strategija izgladnjivanja vojske i stanovništva neće dati rezultata, Osmanlije su pribjegle lukavstvu i počele da kopaju tunele ispod zidina grada.

E sad, kako ih ne bi otkrili, kopanje je moralo da se odvija po mraku i upravo ta činjenica pokazala se sudbonosnom. Jer, noću, u opštoj tišini, u Beču su budni bili samo pekari u svojim radionicama. Upravo oni čuli su buku koju su osvajači pravili kopajući tunel. Alarmirali su branioce grada i Turci su tako poraženi.

Priča dalje kaže da za otkriće koje je spaslo ne samo njihov grad, nego i čitavo carstvo, vrijedni pekari nisu tražili nikakvu nagradu osim ekskluzivnog prava da naprave pecivo u obliku polumjeseca u znak sjećanja na ovaj događaj i simbol koji su vidjeli na osmanskim zastavama.

I, tako je „rođen“ kroasan!

Sloj istorije

Iako gornja priča danas više pripada legendama nego zvaničnoj istoriji, njena popularnost, prije svega zahvaljujući objavljivanju u velikom broju kuvara, održala se sve do danas.

I o trenutku seljenja kroasana iz Austrije u Francusku ispredaju se legende. Jedna od najpopularnijih kaže da ih je u Pariz donijela Marija Antoaneta kada se 1770. udala za budućeg francuskog kralja Luja XVI. Kako je čeznula za domom, princeza je sa sobom dovela i bečke kuvare koji su joj u novom dvoru spremali omiljene specijalitete od kuće, među kojima je bio i kipferl. Nakon što je ovo pecivo dobilo svoje francusko ime, nastao je - kroasan.

Ako se iz kulinarskih legendi preselimo u svijet provjerljivih podataka, priča postaje daleko manje maštovita. Istorijska je činjenica da je prve kroasane u Parizu pravio Austrijanac Avgust Zang koji je 1838. ili 1839. godine u ovom gradu otvorio „Bečku pekaru“ („Boulangerie Viennoise“) u kojoj je prodavao peciva po receptima iz svoje domovine, uključujući i kipferl.

Zahvaljujući vještom oglašavanju u novinama i plakatima koje je Zang lijepio po Parizu, ova pekara uskoro je postala izuzetno popularna među francuskim damama, a podstakla je i veliki broj imitatora, pa je tehnika pravljenja peciva vremenom unapređena, a sam kroasan postao je (i ostao) sinonim za francuski doručak.