Ustavni sud Republike Srpske utvrdio je da član 3 stav 2 Zakona o posebnom registru lica pravosnažno osuđenih za krivična djela seksualne zloupotrebe i iskorištavanja djece nije u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske, a stručnjaci upozoravaju da ovo može izazvati problem, jer pojedina lica osuđena za ovo krivično djelo mogu ostati van Registra, a time i van kontrole nadležnih institucija.

Prema osporenom članu propisano je da se u Registar upisuju i lica koja su pravosnažno osuđena za krivična djela protiv polnog integriteta izvršena na štetu djece i maloljetnih lica i prema zakonima koji su prestali da važe.

Po ocjeni Ustavnog suda, osporena norma zakona nije u saglasnosti sa ustavnom normom kojom je utvrđeno da pravni akti ne mogu imati povratno dejstvo, te da se samo zakonom može odrediti da pojedine njegove odredbe, ako to zahtjeva opšti interes utvrđen u postupku donošenja zakona, imaju povratno dejstvo. U tom smislu, Ustavni sud smatra da je Narodna skupština prilikom donošenja sporne odredbe bila obavezna da se izjasni o postojanju opšteg interesa.

Narodni poslanik i predsjednica radne grupe koja je pripremala ovaj zakon Ivanka Marković kaže za “Glas Srpske” da poštuje, ali i da je iznenađena odlukom Ustavnog suda.

Ona kaže da slični zakoni postoje i u zemljama u neposrednom okruženju, ali da nije upoznata sa činjenicom da je u tim zemljama prilikom donošenja takvih zakona  bilo  neophodno proglašavati opšti interes.

- Suština Zakona, čija je odredba osporena, i jeste u tome da se svi oni koji su osuđeni za krivična djela učinjena na štetu polnog integriteta djece, a čija osuda nije brisana, upišu u poseban registar u cilju sprečavanja ponovnog vršenja istog ili sličnog krivičnog djela, bez obzira da li se radi o osudi po starom ili novom zakonu, pod uslovom da osuda nije brisana iz kaznene evidencije. Međutim, izgleda da je problem nastao zbog toga što je u RS je 2017. godine donesen novi Krivični zakonik koji je i predvidio vođenje posebnog registra za učinioce ovih krivičnih djela, a raniji Krivični zakon je prestao da važi - ističe ona.

Ipak, ona kaže da prema načelu zakonitosti, na učinioca se primjenjuje zakon koji je važio u vrijeme izvršenja krivičnog djela tako da su se za krivična djela protiv polnog integriteta djece koja su učinjena prije 18. jula 2017. godine, donosile presude na osnovu Krivičnog zakona koji je prestao da važi.

- Upravo iz tog razloga je i unesena ova odredba, jer bi u suprotnom, bilo onemogućeno da se i ta lica nađu u posebnom registru - kaže ona.

Odluka Ustavnog suda praktično znači da će sva lica koja su izvršila krivična djela na štetu polnog integriteta djece do 18. jula 2017. godine, bez obzira na to da li su osuđena ili se prema njima još uvijek vodi krivični postupak, odnosno bez obzira što su možda tek sada otkriveni kao učinioci, što se sada možda nalaze na izdržavanju kazne ili što su povratnici u vršenju tih krivičnih djela, ostati van ovog registra, a time i van kontrole nadležnih institucija.

- Stoga se postavlja pitanje koja je svrha registra? Lično smatram da se zabrana retroaktivnog dejstva ne odnosi na upisivanje u registar. Međutim, iz odluka Ustavnog suda u ovom slučaju proizilazi da sud smatra da je učinjen proceduralni propust u postupku usvajanja ovog zakona što, prema mom mišljenju, može biti veoma lako otklonjeno. Ministarstvo pravde bi trebalo da, u skladu sa odlukom,  uputi Zakon o izmjenama ovog zakona kojim će biti predviđena ista obaveza u pogledu upisivanja osuđenih lica u registar, pri čemu se NS RS treba izjasniti o postojanju opšteg interesa za povratno dejstvo zakona. Vjerujem da će svi poslanici podržati ovakav prijedlog - zaključuje ona.

Apelant

Kako “Glas Srpske” saznaje, apelant je lice iz Šamca, a njegovo ime je poznato redakciji i u svom zahtjevu je pokušao da ospori još dva člana ovog zakona. Jedan od njih se tiče utvrđivanja obaveze uzdržavanja osuđenim licima od posjećivanja mjesta gdje se okupljaju djeca poput školskih ili dvorišta vrtića, igrališta i slično.