I ove godine Grad Istočno Sarajevo će svečano proslaviti svoju krsnu slavu Svetog Petra Dabrobosanskog. Ovog ljeta Gosponjeg kada se navršilo i 122 godina od njegove hiritonije u čin arhijereja podsjećamo se njegovog žitija i mučeničkog stradanja. Rođen je 1866. godine, 24. juna kada je na krštenju dobio ime Jovan. Otac mu bijaše čuveni pop Bogdan Zimonjić, jedan od  vojvoda Hercegovačkog ustanka. Sa dvadeset godina završava bogosloviju u Reljevu kod Sarajeva u koju će se ponovo vratiti kao profesor po svršenom Bogoslovskom fakultetu u Černovcima. Monaški postrig u imenu Petar primio je 8. septembra 1895. godine. Nakon toga obavlja dužnosti u sarajevskoj konzistoriji sve do 1903. godine kada  je hirotonisan za episkopa u svojoj rodnoj Hercegovini. Časno i predano upravljao je tom eparhijom, stojeći odlučno  na čelu borbe za crkvenoškolsku autonomiju. Rodoljub cijelim svojim bićem i mudar predstojatelj Crkve Hristove, stekao je velike simpatije i poštovanje tamošnjih Srba. Godine 1920. Sveti ahrijerejski sabor SPC bira ga za Mitropolita Dabrobosanskog.

Naredne 1921, 6. februra, svečano je ustoličen u sarajevskoj Sabornoj crkvi. Iz tadašnje štampe prenosimo dio veličanstvene atmosfere i počasti koje su ukazane novom Mitropolitu Petru Zimonjiću. Vladika Petar je stigao iz Hercegovine vozom do stanice Ilidža, odakle je automobilom sa komandantom 2. armije, generalom Hadžićem nastavio put ka Sarajevu. U njihovoj pratnji bili su Mitropolit Gavrilo Dožić, načelnici Rošu i Grđić, načelnik Nikolajević i mnogi drugi uglednici. Pred Zemaljskim muzejem bio je odbor za doček na čelu sa generalom Stefanovićem, izaslanikom Njegovog Veličanstva Kralja i predstavnikom Zemaljske vlade Miškovićem. Odatle je svečana povorka ušla u okićeni grad uz pratnju konjičkog eskadrona dok su sa gradske tvrđave odjekivali topovski plotuni. Od ulice Miloša Obilića, kroz Aleksandrovu ulicu povorka prolazi kroz svečani špalir pješadijske čete uz vojnu muziku Sarajevskog garnizona. U 3 sata njegovo Visoko preosveštenstvo stupa u portu Stare crkve, gdje ga oduševljeno dočekuju najugledniji sarajevski Srbi. Tu je bilo sveštenstvo na čelu sa Mitropolitom Zvorničkim Ilarijonom, oficirski kor, činovništvo i velika masa vjernika. Mitropolita je srdačnim govorom pozdravio predsjednik Crkvene opštine Tanasije Ikonić.

Potom je svečana litija sa novim mitropolitom krenula  ka Sabornom hramu,  dok su ulice iskićene srpskim trobojkama bile zagušene vjernim narodom u rijetko viđenom oduševljenju. Na ulazu u Saborni hram pročitana je odluka Svetog arhijerejskog sabora kao i Kraljev ukaz o postavljenju Petra Zimonjića na tron Mitropolita  Dabrobosanskih. Oduševljeni narod je klicao dok su se sa tvrđave ponovo oglasili topovski plotuni. Po održanoj službi božijoj koju je predvodio Mitropolit Gavrilo,  Vladika Petar se srdačno zahvalio na ukazanoj počasti i održao vrlo nadahnut govor.

Za 20 godina svoje duhovne uprave Mitropolijom ona je doživjela pravi preporod, kao što su u tom periodu i sarajevski Srbi imali svoj najveći kulturni i privredni uspon. Mitropolit  Petar je bio jedan od najpoštovanijih ljudi Sarajeva tog vremena, poznat po uspostavljanju srdačnih i bliskih odnosa sa predstavnicima drugih konfesija. Zračio blagom naravi, ali i dostojanstvenim autoritetom. Dok bi prolazio gradom Srbi su mu smjerno prilazili ruci, a i druge sarajlije su ga pozdravljale sa nekim dubokim poštovanjem. Na kakvim etičkim normama čojstva i junaštva je formirana njegova ličnost najbolje govori sljedeći primjer. Kao desetogodišnji dječak obreo se u sred ustaničkog požara 1875. godine. U nizu borbi ustanici su pripremali i napad na tursko uporište Planu u Bilećkom kraju. Njegov otac. vojvoda, tada zatraži od Lazara Sočice i drugih vojvoda da se njegovoj vojsci dodjeli drugi pravac napada, jer on ne može udarati na Avdiće sa kojima  su Zimonjići krvni rođaci i paze se, bez obzira što je jedan njihov predak nekad primio islam.

Mitropolit Petar je bio  duboko odan i krstu i srpstvu i kao ličnost visoko cijenjen diljem tadašnje držve, a dobar glas o njemu dopirao je i širom pravoslavnog svijeta. Za svoj rad je dobio više javih priznanja i visokih odlikovanja, kao što su ordeni  Svetog Save i Belog orla, a u decembru 1929. godine Njegovo Veličanstvo Kralj ga je odlikovao Karađorđevom zvezdom, mimo običaja kada su u pitanju sveštena lica. Tokom dva izborna procesa za patrijarha srpskog 1930. i 1938. godine oba puta se našao među trojicom glavnih kandidata za  arhipastira Srpske pravoslavne Crkve.

Na kraju moramo pomenuti i njegovog mučeničko stradanja. Te nesrećne `41. godine, odmah po uspostavljanju NDH, ova fantomska tvorevina počela je provoditi svoj genocidni plan istrebljenja Srba zapadno od Drine, pri čemu se na udaru odmah nađoše najviđeniji srpski prvaci. Svijesni zla koje se rodilo mnogi  savjetovaše  Mitropolita da se za neko vrijeme skloni u Srbiju ili Crnu Goru.  On je to odbio, izjavljujući da bi to bio nedostojan čin jednog pastira koji mora ostati sa, od Boga mu povjerenim, narodom i s njim podijeliti sve, pa i najgora iskušenja. Ustaše su korak po korak stavljale van zakona i Srbe i njihove institucije kojima je zabranjivan rad. Katolički župnik Božidar Brpale, ustaški povjerenik za BiH, odmah  po zakonskoj zabrani ćirilice zatraži od Vladike Petra da  pomenutu zabranu neodložno provede kod sebi potčinjenog sveštenstva i crkvene administracije. Ugledni arhijerej je to naravno odbio, a zlikovci su samo to i čekali, da bi mogli hitno riješiti „pitanje Zimonjić“, kako je sugerisano iz Zagreba.

Tako 12 maja 1941. godine započe njegovo mučeničko stradanje. Poslije hapšenja i kratkotrajnog  zatvaranja u Sarajevu biva premješten u zagrebački zatvor u Petrinjskoj ulici, gdje su istovremeno bili zatočeni prota Milan Božić, te dr. Dušan Jeftanović i dr. Vojo Besarović, ugledni sarajevski Srbi. Poslije nekoliko dana maltretiranja preveden je u logor Kerestinac, kada su nad njim počeli provoditi najsadističkija mučenja i ponižavanja. Njegov stradalni put se dalje nastavio preko Koprivnice do konačnog pogubljenja o čijem mjestu postoje različita svjedočanstva.  Po izjavi nekih svjedoka, Mitropolit je ubijen u Jasenovcu gdje je bačen u užarenu peć za opeku, a po drugim tvrdnjama stradalni Vladika je ubijen maljem zajedno sa još 55 pravoslavnih sveštenika i bačen u jamu Jadovno kod Gospića. Sličnu sudbinu te 41. doživjeli su Episkop Banjalučki Platon i Gornjokarlovački Sava, kao i blizu 200 umorenih sveštenika , dok je njih oko 600 protjerano, ne brojeći monaštvo. Veliki mučenik za vjeru Hristovu i narod svoj, pravoslavni Vladika Petar Zimonjić je kanonizovan od strane Svetog Arhijerejskog Sabora za sveštenomučenika godine 1998, da bi dvije godine nakon toga bio uvršten u red svetitelja SPC kao Sveti Petar Dabrobosanski. A stradalni narod Istočnog Sarajeva upravo prema sebi odabra ovog velikog stradalnika za svoju krsnu slavu, nikog bližeg i odanijeg nisu ni mogao naći da se za njih moli pred prestolom Tvorca.

Autor: Dragan Mijović