Bošnjaci koji su pisali hronologiju događaja iz aprila 1992. godine u BiH napisali su da je april 1992. godine bio jedan od najkrvavijih u istoriji BiH i postavili su tezu da bi ta istorija „mogla biti dramatično drugačija da na stub njene odbrane nisu stale patriote…“ Nisu ništa pisali o napadu!

Svi mi znamo jednu misao koja važi u sportu: Napad je najbolja odbrana!

Izgleda da ta misao, a i praksa važi i za ratni sukob, i za priče/pogleda o ratnom sukobu, i tu misao su u praksi primijenile bošnjačke vojne snage, Patriotska liga i druge vojne grupe koje su 22. aprila 1992. godine napale na dio podjeljene opštine Ilidža koje su branile snage policije (aktivne i rezervne) sa ponešto rezervista JNA.

PS. Ja sam u vrijeme ovog napada živio u svojoj kući na adresi Karpoševa 30.

Podijeljena Ilidža, aprila 1992. godine je rezultat dogovora civilnih vlasti i policije Bošnjaka i Srba koji su se dogovorili da opštinu Ilidžu podijele na dva dijela i koje će kontrolisati civilne vlasti i policija. (Pogledati TV nastupe Tome Kovača, načelnika policijske stanice Ilidža, i izjava, dokumenata načelnika bošnjačkog dijela Ilidže, pokojnog Huseina Mahmutovića, koje citira Muhamed Kovačević u svojim tekstovima.)

Prva istina se može čitati iz izvještaja bošnjačkih portala i medija. Ona glasi da su bošnjačke vojne snage napale na „privremeno okupirane“ prostore opštine Ilidža iz tri pravca: prvi-Glavogodina, Kovači, Hrasnica, Sokolović Kolonija; drugi-Stup, Kasindolska ulica; treći-Otes.

Evo kako taj ratni događaj opisuje Onlajn magazin „Veteran“, odnosno njegova redakcija: „Borbe u Sarajevu. ARBiH napreduje na zapadnim prilazima gradu. Razbijene snage bosanskih Srba na Ilidži.“

(http://www.veteranmagazin.ba/clanak/1010/hronologija_dogadjaja_iz_aprila_1992_godine_u_bosni_i_hercegovini.html)

Izmišljaju neke podatke da bi ta njihova pobjeda, prva pobjednička ofanzivna akcija, napad bošnjačkih snaga izgledao veličanstveno.

“ Težak poraz na Ilidži pretrpjele su Arkanove jedinice. Nakon poraza na Ilidži Arkan se dugo nije pojavljivao na ratištima BiH. Njegove jedinice značajnija borbena dejstva izvodile su tek 1995. godine pri pokušaju potiskivanja ARBiH iz Ključa.“

Naravno, da je to laž jer Arkanove jedinice nisu učestvovale u ovom ratnom sukobu.

„U borbama 22. aprila oslobođena je gotovo cijela Ilidža. Jedinice ARBiH kod hotela Srbija zaustavljaju pripadnici misije evropskih posmatrača. Posmatrači su potvrdili da su u blizini hotela pobrojali 23 poginula vojnika snaga bosanskih Srba. Nije utvrđeno ko je naredio povlačenje ARBiH na polazne položaje. Ilidža je imala strateški značaj za Sarajevo obzirom da su na tom području bile smještene glavne trafo-stanice i gradski vodovod. Na Ilidži se nalazila i glavna raskrsnica za sve pravce izlaza i ulaza u grad. Napad na Ilidžu planirao je Enver Hadžihasanović, bivši potpukovnik JNA koji je stupio u redove ARBiH.“

Nije tačno da „oslobođena je gotovo cijela Ilidža“ jer je redakcija teksta utvrdila da „Nije utvrđeno ko je naredio povlačenje ARBiH na polazne položaje.“ Tačno je su bošnjačke snage privremeno zauzeli, desetak časova, tampon zonu, koja će ostati tampon zona do kraja ratnih sukoba na Ilidži, koja se prostirala od Bazena do Šumarske škole, sa nekim objektima koji su u njoj bili i sa kojih su djelovali po srpskim snagama. Srpske snage nisu napustili svoje položaje koju su se prostorali od Hotela Terme, preko Ljetne pozornice, Hotela Dalmacija, Hotela Hercegovina, Kristala, Velike Aleje do Šumarske škole. Srpske snage nisu trajno izgubile ni jedan kvadratni kilometar teritorije koji su kontrolisali. U stvari nisu ih ni mogli izgubiti, jer trajno nisu ni osvojeni od strane bošnjačkih snaga.

Jedna od laži je da „Jedinice ARBiH kod hotela Srbija zaustavljaju pripadnici misije evropskih posmatrača.“ Istina je da su oni zaustavljeni od srpskih snaga na liniji Bazen-Institut za fizijatriju-Hotel Topola, i ni u jednom trenutku nisu probili srpsku liniju odbrane. Napad je počeo ujutro oko 5,00 časova a završio se u ranim poslijepodnevnim časovima kada su se bošnjačke snage vratile na polaznu liniju: Sokolović Kolonija, Put za Glavogodinu, Kovači, Stoječevac, i na kojima su ostali do kraja ratnih sukoba.

Na osnovu dogovora Alije Izetbegovića, Radovana Karadžića i Milutina Kukanjca, iz Kumanova, o ulozi JNA u mogučim sukobima, poslije podne na liniju razdvajanja između dviju ratujučih strana stala je jedna motorizovana četa JNA iz Lukavice, kasarna Slobodan Princip Seljo.

Nije tačno da su poginula 23 pripadnika srpskih snaga. Istina da je u napadu ubijena 12 a ranjeno oko 50 pripadnika srpskih snaga i to večinom snajperom ili drugim zabranjenim ratnim oružjima, zatrovanom municijom.

Pod žrtve ovog napada, 22. aprila 1992. godine na Ilidžu,  može se i ubrojati i 8 ubijenih rezervista JNA. To je cijela posada jednog od tenkova koji se pokvario u Dobrinji, a likvidirani su u Velikom parku u Sarajevu istog dana, a krenuli su kao dio čete koja je imala zadatak razdvajanja sukobljenih strane na Ilidži.

Svi ubijeni i ranjeni Srbi u ovom ratnom sukobu večinom su rođeni na Ilidži ili okolnim opštinama, a svi su imali dugogodišnje mjesto stanovanja, boravka na Ilidži ili susjednim opštinama.

Prvu verziju ratnog sukoba, a to da je to prva ofanzivna akcija bošnjačkih snaga, napad na „okupirani dio“ Ilidže od 22. aprila 1992. osvjetljavali su i slavili prvih petnaestak godina poslije sukoba.

Drugu verziju ovog ratnog sukoba od 22.aprila 1992. godine, slave kao odbranu Ilidže, gdje pod Ilidžom podrazumijevaju Butmir, Sokolović Koloniju i Hrasnicu, zadnjih petnaestak godina.

Oni koji  ne poznaju dobro teritoriju, naseljena mjesta Ilidže, pojasnit ću da su ova područja cijeli rat bila pod kontrolom vlasti, vojske i policije Republike Bosne i Hercegovine. Srpske snage nisu nikada sa pješadijom napale ove tri mjesne zajednice koje su bile tada naseljene večinom Bošnjacima, i zato ne postoji odbrana ovih naselja, pa logično nema obilježavanja dana nečega što nije ni postojalo u stvarnosti!

Zanimljivo sve bitke za Bošnjake pa i ova su „jedna od najznačajnih bitaka za grad Sarajevo, ali i za državu BiH.“

I naravno, to se uvijek naglašava, „Te 1992. godine slabo naoružana 93 borca krenula su prema Ilidži.“ I sada počinje jezički obrat i mijenjanje stvarnosti, nije to više napad, sad je to odbrana. „Uspjeli su odbraniti prostor do Ljetne pozornice , nanijeti neprijatelju ogromne gubitke, ali je u toj akciji ranjeno 10 vojnika.“

Pošto su ovi citirani stavovi sa portala (osdruga.edu.ba/obilježavanje -22-aprila—dani-odbrane-ilidze/)

Druge osnovne škole, Ilidža, istorijsko-prosvjetno-pedagoški, potrebno je da takvi i budu i autor poentira sa stavom da je bitka 22. 4. 1992. godine: “Bitka je bitka-presedan u ratnoj strategiji, jer su borci Četvrte viteške motorizovane brigade (VWTBR) uspjeli spasiti Sokolović Koloniju, Hrasnicu i Butmir, tada ali i za naredne četiri godine.“

Novi presedan u ratnoj startegiji i istoriji: spašavanje slobodne teritorije, na primjeru Ilidže od „budućih dejstava“ obrazložio je ratni komandant Četvrte viteške brigade,   general Fikret  Prevljak koji je evocirao uspomene  na 22. april  1992. godine: „”Sjećajući se 22. aprila 1992. godine mogu reći da je na taj  dan  spašena slobodna teritorija Ilidže  od budućih dejstava. Borci koji su taj dan krenuli iz pravca Kovača, Stojčevca , Butmira i Sokolović-Kolonije  prema Ilidži su organizovano krenuli i osujetili ono što je bilo spremljeno za ova naselja. A bio je pripremljen genocid.“

(http://www.opcinailidza.ba/news/default/obiljezen-22.-april-dan-odbrane-ilidze–da-se-ne-zaboravi-?page=8)

Nije mi jasno kako su u aprilskoj ratnoj akciji učestvovali borci Četvrte viteške brigade, kad je ona formirana tek u junu te godine. Razumijem učestvovanje Patriotske lige i drugih paravojnih jedinica u akciji i učestvovaje u obilježavanju akcije.

Treću verziju istog ratnog sukoba  koji se desio 22. aprila 1992. godine imaju vlasti opštine Istočne Ilidže i Boračka organizacija „Ilidžanski borac“ koji već godinama obilježavaju 22. april, kada su napadnuti dijelovi opštine Ilidža, Lužani, Ilidža, Vreoca, Vrelo Bosne, Osijek, Blažuj i Rakovica,  koje je kontrolisala vlast, vojska i policija Republike Srpske, kao Dan odbrane Ilidže, od strane Patriotske lige i drugih paravojnih bošnjačkih jedinica. (https://trebevic.net/istocno-sarajevo/sutra-obiljezavanje-dana-odbrane-ilidze/)

Mislio sam da nema više verzija i ocjena ovog događaja, i prevario sam se jer se pojavio ovih dana tekst pod naslovom „Opsada Sarajeva: Život pod granatama 1423 dana, autora Stefana Veselinovića, BBC novinara, koji je objavljen na portalu BBC NEWS-na srpskom, 5. aprila 2019. godine.

 https://www.b92.net/bbc/index.php?yyyy=2019&mm=04&dd=05&nav_id=1526451)

U njemu ima video prilog u kome se nalaze  izjave četvoro svjedoka opsade Sarajeva i desetine video klipova koji govore o opsadi Sarajeva. I upravo ti video klipovi su osnova za četvrti pogled na ratni sukob od 22. aprila koji se desio na Ilidži, a to je da je i Srpska Ilidža dio opsjednutog Grada Sarajeva, što naravno ne odgovara istorijskoj istini. U stvari Srpska Ilidža je bila dio nekog drugog opsjednutog dijela Grada Sarajeva!

Nije ovo prvi put da strani a i domaći novinari poturaju snimke u kojima srpske žrtve javnosti poturaju kao bošnjačke, a događaje mjenjaju kako bi pokazali da su oni napadnuti, da su oni žrtve.

Naslovna fotografija ovog priloga nalazi se u dokumentarnom filmu „Bitka za Ilidžu 22. 4. 1992 – dokumentarni film – Odsudna bitka za Srpsku Ilidžu, u kome se nalaze i snimci BBC , novinar Martin Bel, koji je tog dana bio, zajedno sa više domaćih i stranih novinara svjedok napada Patriotske lige i drugih paravojnih formacija na Srpsku Ilidžu. On šalje izvještaj direktno sa ratišta i kaže „ Ovo je bila jedna srpska enklava iz koje nije napadano, a koja nije bila napadana do ovog jutra, a onda su započele borbe rano ujutro i od tada su dobile na intenzitetu.“ (4:34-4:45)

Sadržaj ovog dokumentarnog filma sadrži argumente za večina mojih stavova kojima sam osvjetljavao i obarao laži koje iznosi bošnjačka strana o napadu na Srpsku Ilidžu 22. aprila 1992. godine.

U video prilogu Stefan Milenković, koji očito ne zna mnogo o građanskom ratu u podjeljenom Sarajevu, koristi više video isječaka iz dokumentarnog  filma “Bitka za Ilidžu”, da ilustruje opsadu Sarajeva, tačnije pet video isječaka, i to 07:30 (00:21, komšija Ivković na stepenicama ispred Kristala, /a to je i naslovna fotografija priloga/); 00:12 (08:40 srpski borac Džino na lijevom uglu Hotela Hercegovina);  03:02 (10:21 novinari i snimatelji na ulazu Hotela Srbija, koje on potura kao Holiday Inn);  03:30 (10:39 snajperista ranjava na desnom uglu Hotela Hercegovina, kraj oluka, tv snimatelja Rojtera); 07:50 (15:48 snimak prevoza ranjenika ispred Hotela Hercegovina.

Siguran sam da novinar nije imao svjesnu namjeru da ovaj ratni događaj, napad od 22. aprila 1992. godine, i mjesto događanja, teritorija Srpske Ilidže,  koji je tema ovog bloga smjesti u opsadu Sarajeva, kako je vidi bošnjačka strana a i večina svjetske javnosti.

Nakon analize ovog događaja i količine iznesene laži možemo očekivati da se uskoro pojave i informacije da su na Butmir, Sokolović Koloniju i Hrasnicu 22. aprila 1992. godine napale neka zalutala jedinice JNA, sa mostarskog ratišta,  pod komandom generala JNA Momčila Perišića.

Autor: Dušan Šehovac