Manastir Dobrun u opštini Višegrad, posvećen Uspenju Presvete Bogorodice, jedan je od najstarijih u BiH koji je davno u prošlosti u vrijeme župana Petra imao bogat život i više od 700 monaha.

Osnovan je 1343. godine, a ktitor je bio župan Pribil sa sinovima Stefanom i Petrom. U literaturi se spominje i kao Kruševo.

Monah Mihajlo govori Srni da su manastiri od osnivanja imali veliki značaj za ljude koji su živjeli u njima ili im dolazili.

– Kako je vrijeme proticalo, značaj manastira se širio i danas je na prvom mjestu duhovnost u njima putem pravoslavnog bogosluženja – navodi otac Mihajlo.

Sagrađen je kao jednobrodna bazilika bez kupole, jednostavne arhitekture. Spoljnu pripratu i riznicu 1383. godine dozidao je Pribilov sin Petar. Hram su živopisali vrsni zografi iz južne Srbije.

U vrijeme župana Petra više od 700 monaha bilo je u Dobrunu, koji je pao pod Turke 1462. godine. Prema sačuvanoj legendi, osvojen je izdajom.

Manastir su u 16. vijeku obnovili monasi koji su nakon napuštanja dobrunskog manastira osnovali metoh u mjestu Vagan. Turci su ga ponovo porušili krajem 17. vijeka, a monasi su se razbježali po starim isposnicama. Narod dobrunskog kraja obnovio je manastir krajem 18. vijeka. Nažalost, u manastiru nije bilo monaha, pa se u njemu služilo tri puta godišnje na Božić, Vaskrs i Duhove.

Najveće razaranje se desilo krajem Drugog svjetskog rata, kada su Nijemci srušili crkvu do temelja. Nakon rata manastir je 1946. godine ponovo obnovljen.

– Narod je obnavljao dobrunsku crkvu i u teškim vremenima, što znači da im je mnogo značila i pokazuje veliku vezanost i potrebu srpskog naroda za crkvom. To je i poruka da, ako izgubimo vjeru, izgubili smo sve. Kroz tolike godine, stradanja, muke i iskušenja koje je srpski narod preživio, nije izgubio vjeru, ali mi smo u opasnoj situaciji da to izgubimo – ističe otac Mihajlo.

Hram je nakon obnove 1946. godine dugo služio kao parohijska crkva, u kojoj su bogosluženja obavljana samo povremeno.

Otac Mihajlo ističe da je od Velike seobe Srba manastir Dobrun bio napušten do 1994. godine, kada su došli monasi.

Kada su monasi stigli, posebnu pažnju posvetili su živopisu da bi freske, stare više od 650 godina, bile sačuvane.

Najpoznatije od njih su freska cara Dušana sa ženom Jelenom i sinom Urošem i freska sa ktitorom manastira, županom Pribilom, njegovim sinovima i zetom Stanom. Istoričari umjetnosti dali su ovim freskama visoku ocjenu.

U stijenama iznad manastira nalaze se pećine u kojima su živjeli isposnici. Oni su u manastir silazili samo u vrijeme velikih praznika.

Godine 2004, kada je obilježeno 200 godina od Prvog srpskog ustanka, manastirskom kompleksu dodati su novi objekti. Među njima je Karađorđev konak, u kojem su smješteni Muzej Prvog srpskog ustanka i Muzej dabrobosanskih mitropolita, u čijem sastavu se nalazi i kapelica posvećena svetom apostolu Andreju Prvozvanom, krsnoj slavi kraljevske porodice Karađorđević.

Na stijeni pored velikog bijelog krsta, iznad manastirske porte, postavljen je i spomenik Karađorđu.

Nakon 250 godina, odlukom mitropolita dabrobosanskog Nikolaja manastir je ponovo naseljen monasima.

– Kada smo ovdje došli, pokrenuta je izdavačka kuća `Dabar`, obnova manastira i uređenje ambijenta u građevinskom smislu. Sa našim dolaskom, pokrenuta je i Međunarodna umjetnička kolonija, koja je svih ovih godina aktivna – naglašava monah Mihajlo.

Ističući da je današnja teška situacija posljedica nedovoljnog okupljanja i crkvenog življenja, otac Mihajlo poručuje da će dobrunski manastir putem bogosluženja, obilježavanja značajnih datuma iz istorije, druženja, propovijedi i izdavačke djelatnosti omogućiti pravoslavnoj ljudskoj duši da dobije ono što joj je potrebno.