Podrinje - istočnu Bosnu, koju rijeka Drina razdvaja od Srbije, bila je jedna od najvažnijih strateških ciljeva Srba u ratu. Za Republiku Srpsku bilo je od vitalnog značaja da ima zajedničku granicu sa Saveznom Republikom Jugoslavijom kako bi nesmetano dobijala ekonomsku i vojnu pomoć, kako tad tako i u budućnosti. Jedini problem je bila etnička mapa BiH koja je bila poput ''iscjepane odjeće'', posebno više istaknuta u Podrinju nego u Krajini ili Hercegovini.

Takva išarana mapa će nagovijestiti krvave oružane sukobe u proljeće i ljeto 1992. godine za cjelokupno stanovništvo Podrinja.

Stavljanjem Bijeljine pod kontrolu 3. aprila, srpske teritorijalne snage su sa podrškom dobrovoljaca iz Srbije razmatrali nastavak akcije i spajanje ostalih gradova duž rijeke Drine, u pravcu Zvornik-Bratunac-Višegrad.

Međutim, muslimanska strana se daleko prije priprema za preuzimanje kontrole u Zvorniku pa je već u jesen 1991. formirana ''Patriotska liga'' na čelu sa Asimom Alićem, koja je postrojena u selu Goduš kod Zvornika. Takođe, komandant ekstremista je bio ''kapetan Almir'' - Samir Ništović.

Do početka aprila 1992. stanovništvo Zvornika je činilo oko 15.000 ljudi (60% - 40% u korist muslimana).

Situacija u gradu je zagrijana 2. marta nakon objavljivanja rezultata referenduma. Dvije nedjelje kasnije, Srbi su proglasili ''Srpsku opštinu Zvornik''. Do kraja marta lokalna policija je podijeljena prema etničkoj pripadnosti u dva neprijateljska odreda.

Oslobađanje Zvornika

Rat u Zvorniku je došao petog-šestog aprila, kada naoružani muslimanski ekstremisti podižu barikade i time grad postaje zatvoren za ulazak ili izlazak iz njega.

Ali, prave borbe nastaju srpskom ofanzivom 8. aprila. Pred sveopšti napad na grad  Željko Ražnjatović Arkan poslao je ultimatum da ''Patriotska liga'' položi oružije ili će dijeliti sudbinu Bijeljine, ali ultimatum je odbijen. Superiornija srpska vojska se upustila u borbu sa muslimanskim snagama. Nekoliko časova poslije napada, Zvornik je bio čvrsto u srpskim rukama, a posljednje žari otpora su potisnute kasno u noć.
Snage JNA su 10. aprila ušle u grad i preuzele kontrolu.

Borbe oko Zvornika i Šekovića

Nakon oslobođenja Zvornika, srpske snage postepeno preuzimaju kontrolu nad čitavom opštinom u nastojanju da se spoje sa srpskim opštinama Vlasenica i Šekovići, te stvore zajednički prostor koji bi povezao sjevernoistočne dijelove Republike Srpske, srpske teritorije oko Sarajeva, sve do Srbije.

Akcije slamanja posljedniih muslimanskih džepova oko Zvornika se uspješno realizuju, a jedna od najkrvavijih borbi se odvijala dvije sedmice nakon ulaska u Zvornik, tačnije. 26. aprila. Razbijeni odredi zvorničkih muslimana sklanja se tada u staru tvrđavu na uzvišenju poznatiju kao Kula Grad ili Đurđev grad, jedan kilometar južno od Zvornika. Međutim, odredi srpske TO sa dobrovoljcima i tenkovskim bataljonom JNA razbijaju i tu grupu.

Borbe srpskih snaga sa ''Patriotskom ligom'' se vodila i na potezu sela Snagovo donje-Kamenica, tri kilometra južno od grada gdje je neprijatelj natjeran u povlačenje.

Velikog uspjeha u slamanju otpora su imali i dobrovoljci iz Srpske radikalne stranke - Vojislav Šešelj, koji su efikasno odrađivali postavljene zadatke.

Do 9. maja je uništeno nekoliko utvrđenih muslimanskih sela i stiglo se do periferije mjesta Sapna, 15km sjeverozapadno od Zvornika. Muslimanski borci pružili su odlučan otpor od Sapne preko sela Nezuk i Zaseok, gdje je napredovanje zaustavljeno. Veliku ulogu u zaustavljanju odigrala je muslimanska jedinica ''Crni labudovi'' na čelu sa komadantom Mehdinom Hodžićem koji je poginuo u borbi.

Srpske snage 11. maja ulaze u Kalesiju, 20 km zapadno od Zvornika. Na taj način obezbijeđen je put Šekovići-Zvornik, koji je u to vrijeme bila jedina veza između Pala sa sjeveroistokom Republike Srpske. Od 25. do 28. maja muslimanske trupe ponovo zauzimaju Kalesiju, ali koridor prema Sarajevu i Palama je ostao pod kotrolom srpske vojske.

Krajem maja i juna, obje strane su sprovele reorganizaciju oružanih snaga. Tada se formira i Vojska Republike Srpske.

U rejonu Šekovića su formirane dvije brigade 1. zvornička laka pješadijska brigada i 1. birčanska laka pješadijska brigada. Prva je držala front u pravcu Sapne i Kalesija, a druga istočni front prema Cerskoj i Kamenici i zapadni front prema Kladnju, te čuvala put Zvornik-Šekovići. Udarne pesnice ovih brigada su činile jedinice ''Vukovi sa Drine'' i MUP specijalnih snaga.

Obje srpske brigade imale su ukupno 7.000-8.000 boraca. Sa zapadne strane, iz pravca Kalesije, Sapne, Teočaka, muslimanske snage imale su oko 10.000 boraca, a jugoistočno iz pravca Cerske i Kamenice oko 4.000 boraca.

Muslimanske jedinice iz Kalesije i Sapne 7. juna napadaju položaje 1. zvorničke brigade. U borbama koje su trajale mjesec dana, muslimani su zauzeli selo Memiće, ali su na drugim mjestima napadi odbijeni.

Prva birčanska brigada Vojske Republike Srpske 19. juna u ofanzivi zauzima brdo Vis koje dominira Kalesijom, dolinom rijeke Spreče i bivšom JNA bazom Dubrave,  nedaleko od Tuzle. Prva zvornička brigada VRS 9. jula vraća selo Memiće pod svoju kontrolu, obnavljajući komunikaciju između Šekovića i Zvornika i taj front poslije ostaje miran.

U posljednjim danima jula vodile su se borbe za kontrolu auto-puta. Ovog puta glavni napadi su stizali iz muslimanskih eklava u pravcu Kamenice.
Takođe, muslimasnki diverzanti iz Kalesije i Sapne su ubačeni u reon Crnog vrha, koji dominira koridorom i glavnom komunikacijom između Šekovića i Zvornika, ali su ubrzo eliminisani.

Krajem avgusta, muslimanske snage iz Kalesije i Kamenice istovremeno napadaju koridor sa sjevera i juga, pokušavajući da presjeku jedinu komunikaciju, te da se povežu, ali napad je odbijen.

Sabotažni i diverzantski muslimanski odredi su pokušali dva puta preuzeti kontrolu nad auto-putom u septembru, ali su takođe odbijeni.

U oktobru muslimanske trupe, već znane kao tzv. ARBiH, pokreću snažne napade u pokušaju da unište koridor između Pala i Zvornika. Izbijaju žestoke borbe u kojoj su odbijeni talasi napada muslimanskih formacija. U kontra napadu 1. zvorničke lake pješadijske brigade i 1. birčanske lake pješadijske brigade VRS gotovo da je uništena muslimanska enklava na relaciji Cerska-Kamenica. Iz pravca Kalesije i Teočaka, 30. oktobra je  pokrenuta velika ofanziva tzv. ARBiH u ponovnom pokušaju spajanja sa eklavama na istoku, ali već istog dana je prekinuta nakon pogibije glavnog komadanta operacije Hajrudina Mesića.

Tokom novembra, muslimani su još tri puta bezuspješno pokušavali presjeći komunikaciju, ali srpska odbrana je bila odlučnija da brani taj prostor.

Prva zvornička laka pješadijska brigada VRS 22. decembra preuzela je u ofanzivi kontrolu nad putem Zvornik-Bratunac, konačno oslobodivši tu važnu komunikaciju i spojivši zapadnu obalu Drine do Kamenice.

Teške borbe su nastavljene već prvoga dana 1993. godine, ovog puta sa muslimanskom enklavom - Srebrenica.

Foto: odbrambeno-otadzbinskirat.blogspot.com