Tuševljaci, Lubure, Šakote, Pušare, Pukete, Mrkaje, Lemezi, Kravljače, Markovići, Kubure, Furtule, Njege, Divčići, Cincari, Đokići, Taušani, Jankovići, Škrbe, Jevtovići, Samardžije, Kreštalice, Katići, Kusmuci, Klačari, Čečari, Milidrazi, Šućuri, Mrde, Vaskovići…samo su neka od prezimena koja su se provlačila kroz staru štampu. O nekima smo već pisali, o nekima ćemo pisati.

Kusmuk zbog Zagorke razbijao glave

“Jugoslavenski list” u decembru 1928. godine donosi priču o incidentu koji je izazvao ljubomorni Paljanin. Zagorka Ostojić je važila za jednu od najljepših djevojaka na Palama, pa su je “pismeniji stanovnici koji su čuli za kojekakve Mis” nazivali “Mis Pale”. Sa druge strane Danilo Kusmuk je važio za najjačeg momka na Palama i njih dvoje su se “potajno i kriomice” sastajali. Međutim, Zagorka je počela da se viđa i sa mladim željezničarom iz Sarajeva. Branko Kovačević, željezničar-zavodnik, nije mogao ni da zamisli da bi mogao imati problema zbog toga. Nakon sastanka sa svojom “Zagom”, kako ju je nazivao, svratio je u bife kod Miloša Spahića da popije špricer dok čeka voz za Sarajevo. Tu ga je kroz zatvoren prozor, kamenom u glavu pogodio ljubomorni Danilo. “Drugog dana žandarmerija je pronašla ovog neobičnog osvetnika, Danila Kusmuka i sprovela ga u Sarajevo državnom odvjetniku, dok je teško ranjeni Branko prevezen u bolnicu.”

Za izbijeno oko-4 mjeseca zatvora

“Bosanska pošta” u septembru 1929. piše o presudi seljaku iz okoline Ilijaša. Mitar Marković je u blizini fabrike “Butazzoni & Venturini” imao njivu preko koje su radnici utabali prečicu do glavnog puta. “On je u proljeće njivu posijao i putem političke vlasti upozorio svakoga da njiva zasijana i da je prolaz zabranjen.” Postavio je i kolje i plot, ali plot je stalno rušen, a preko njive se prelazilo. Jedno veče Marković se odlučio da čuva stražu i uhvati štetočinu. Oko ponoći je naišao njegov komšija i dobar prijatelj Đuro Kravljača. Marković ga nije prepoznao, Kravljača se nije zaustavio, poletio je kamen…Kad je Marković prepoznao Kravljaču, pomogao mu je da ode kući. Nakon što je Kravljača prebačen u bolnicu, operisan je i ostao je bez desnog oka. Sud je Markovića osudio na 4 mjeseca najstrože zatvorske kazne.

Paljanska zabava 1930.

U novembru 1930. na Palama je organizovana zabava u čast “12 godina oslobođenja Čehoslovačke” (?!?). Organizator je bilo paljansko Sokolsko društvo, a starješina društva Risto Doder govorio je o “Češkoj revoluciji i ulozi sokolstva”. Zabava je bila organizovana u “Domu žrtava za oslobođenje” (preteča današnjeg Kulturnog centra), a izveden je i Nušićev “Običan čovjek”. Dio programa su bile i tombola, “šaljiva pošta” i igranka do zore.

Opis guslara Lubure

Pisali smo već o takmičenju guslara iz 1925. o kojem je izvještavao slavni Miloš Crnjanski. Ovaj put donosimo opis guslara Lubure iz beogradske štampe 1925. godine: “Lazar Lubura iz Butmira peva o carici Milici. Ima strašnu glavurdu i strašne ruke kao da je od gore odvaljen. Sav se pognuo nad gusle, oko mu sve više seva, oko vrata ima bele čipke, ogrlicu kao španski grandi. Peva pesmu kako carica moli da joj ostave bar jednog brata. Ta pesma je tako fina i jasna. Ceo taj čovek strahovito muskulozan, u čipkama, divna je slika nežnosti i želje za radošću.”

Tuča Klačara i Čečara oko djevojke

Drugog dana Vaskrsa 1928. sarajevska čaršija je bila puna naroda koji se veselio. Igralo se kolo i orila se pjesma. Među okupljenim je bilo i pripitih pa je došlo i do tuče. Radi lijepe djevojke, potukli su se Marko Čečar i Andrija Klačar. Klačar je udario štapom u glavu Čečara, pa su dan završili jedan u bolnici, a drugi u zatvoru.

Klačari u zasjedi sačekali Eriće

Da “junaku” iz prethodne priče ovo nije bio usamljen slučaj, potvrđuju nam članci iz narednih godina. Naime, braća Andrija, Luka i Milinko Klačar bili su ozloglašene kavgadžije iz Buloga. Velika Gospojina bila je praznik koja je u Sarajevu okupljala veliki broj Srba iz Sarajeva i okoline. Ona iz 1929. godine ostala je upamćena po masovnim tučama gdje je policija morala da interveniše i konjicom. Uhapšeno je oko 20 prestupnika, a jake policijske snage su osiguravale uže jezgro grada kako ne bi došlo do nastavka obračuna početog “u kolu”. Međutim, na izlazu iz grada, “kod trećeg tunela” braću Milovana i Savu Erića zasuli su kamenjem braća Klačari. Dok je Milovan uspio pobjeći, Savo je ostao teško povrijeđen i onesviješćen. Nakon što je prebačen sanitetskim vozilom u bolnicu, dao je izjavu da su ga napali braća Klačar sa kojima je u svađi “radi neke ljepotice”. Njegove povrede su bile opasne po život, a braću Klačar je uhapsila konjica u potjeri.

Kad Šućur odnese revolver na popravku

Beogradsko “Vreme” u svom izdanju iz maja 1940. godine, donosi priču o revolveru koji je donešen na popravku, ali je očigledno radio. Spasoje Šućur, “55-godišnji seljak” odnio je kod puškara u Kočićevoj br. 8 revolver na popravku. U momentu kad je puškar poželio da ispita oružje, revolver je opalio i ranio Spasoja u ruku.

Autor: Aleksandar Kostović